Potas to jeden z głównych pierwiastków ustroju. 90 % spożytego potasu ulega wydaleniu przez nerki, pozostała ilość przez przewód pokarmowy. Prawie 98 % tego jonu jest rozmieszczona śródkomórkowo, co oznacza, że jego stężenie w surowicy nie jest wystarczającym odzwierciedleniem gospodarki potasowej w całym ustroju. Dlatego też istotne jest określanie czynności narządów zależnych od potasu. Konieczne jest między innymi wykonywanie EKG – bowiem zmiany w stężeniu potasu dadzą charakterystyczne zmiany w jego zapisie. Hiperkaliemia to zwiększone stężenie potasu w surowicy powyżej 5,5 mmol/l.
Przyczyny hiperkaliemii
Stan ten może być związany z nadmierną podażą tego pierwiastka w pokarmach szczególnie przy współistniejącej upośledzonej czynności wydalniczej nerek lub z przyjmowaniem leków hamujących wydalanie potasu, jak inhibitory konwertazy angiotensyny, antagoniści receptora dla angiotensyny czy antagoniści receptora aldosteronowego (wszystkie stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego), a także niesterydowe leki przeciwzapalne. Upośledzone wydalanie potasu przez nerki będziemy obserwować w ostrej i przewlekłej niewydolności nerek, w przypadku niedoboru hormonu kory nadnerczy – aldosteronu, który w prawidłowych warunkach zwiększa wydalanie potasu z moczem. Poziom potasu w surowicy podniesie się także, gdy dojdzie do jego uwolnienia z komórek bogatych w ten pierwiastek, na przykład z powodu rabdomiolizy (czyli uszkodzenia mięśni), zespołu rozpadu nowotworów, sepsy. Aby rozpoznać przyczynę hiperkaliemii należy ocenić stan funkcjonowania nerek, zapytać o leki jakie przyjmuje pacjent oraz zbadać poziom aldosteronu w surowicy.
Polecamy: Diagnostyka hormonalna chorób kory nadnerczy
Objawy hiperkaliemii
Hiperkaliemia często przebiega bezobjawowo. Niektóre symptomy mogą sugerować występowanie tego stanu. Zalicza się tutaj objawy nerwowo-mięśniowe jak zaburzenia czucia, uczucie mrowienia wokół ust i języka, skurcze włókienkowe mięśni, porażenie mięśni. Także pewne zmiany w zapisie elektrokardiograficznym mogą sugerować obniżony poziom potasu. Mogą się pojawić zaburzenia rytmu serca, jak bradykardia, asystolia, migotanie komór (wszystkie bardzo groźne dla życia) oraz zaburzenia świadomości.
Rozpoznanie
Rozpoznanie ustala się na podstawie oznaczenia stężenia potasu w osoczu i badania EKG.
Czytaj także: Leukocyty w badaniu morfologicznym krwi
Leczenie
Leczenie przyczynowe polega na zaprzestaniu podawania leków zatrzymujących potas w ustroju. Należy ograniczyć podaż pokarmów zawierających dużą ilość tego pierwiastka, jak owoce, soki owocowe, produkty roślinne. Należy monitorować EKG i czynności życiowe. Stosuje się leki pobudzające wydalanie potasu z ustroju (diuretyki pętlowe i tiazydowe) lub hamujące jego wchłanianie z przewodu pokarmowego. Pobudza się także napływ potasu do komórek za pomocą glukozy i insuliny, wodorowęglanu sodu, salbutamolu. W hiperkaliemii zagrażającej życiu i u chorych z niewydolnością nerek stosuje się dializę.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
