Czym w ogóle jest toksoplazmoza?
Toksoplazma jest chorobą wywoływaną przez pierwotniaka zwanego Toxoplasma gondii. Wyróżniamy formę nabytą i wrodzoną. Pasożyt może zaatakować gałkę oczną, węzły chłonne, lub ośrodkowy układ nerwowy( postać uogólniona).
Jak można się zarazić?
Najczęściej toksoplazmoza kojarzy się z kotami, gdyż to one są żywicielami ostatecznymi. Źródłem zakażenia mogą być jednak, także inne zwierzęta. Inwazja pasożyta do organizmu człowieka może zachodzić drogą pokarmową, lub krwiopochodną. Postacią inwazyjną pierwotniaka Toxoplasma gondii jest cysta nabywana przez spożywanie surowego mięsa zarażonych zwierząt lub oocysta uwalniana z kałem zakażonego kota. Spożywanie surowego mięsa, mleka lub innej żywności zanieczyszczonej kocimi odchodami, także transfuzje i przeszczepy, są czynnikami ryzyka toksoplazmozy. Najczęściej zakażenie przebiega bezobjawowo i większość osób nie jest świadoma, że kiedykolwiek miała styczności z pasożytem.
Zobacz też: Toksoplazmoza atakuje płód
Dziecko zagrożone…
Toksoplazma może przechodzić przez łożysko, dlatego jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Niestety śmiertelność okołoporodowa dzieci z powodu toksoplazmozy wrodzonej wynosi aż 8%! Objawy choroby występują średnio u 1/3 żywo urodzonych dzieci. Często powikłania zakażenia wewnątrzmacicznego można zaobserwować dopiero po kilku latach. Symptomy choroby u dzieci są bardzo poważne i obejmują m.in. niedorozwój fizyczny i psychiczny, uszkodzenie wzroku, uszkodzenie mięśnia sercowego. Z tego powodu niezwykle ważna jest diagnostyka zakażeń toksoplazmozą, zwłaszcza u kobiet w ciąży. To u nich właśnie powinno się wykonywać badania przesiewowe.
Diagnostyka
Materiałem do badań diagnostycznych może być surowica krwi, wycinki z węzłów chłonnych, płyny ustrojowe (np. płyn mózgowo-rdzeniowy). Najważniejszą rolę w rozpoznaniu pełnią badania immunobiologiczne - serologiczne. Mają one na celu znalezienie przeciwciała przeciw antygenowi T. gondii, samego antygenu lub DNA pasożyta. Organizm człowieka wytwarza różne przeciwciała (np. IgG, IgM, IgA). Ważna jest ocena poziomu przeciwciał swoistych przeciw toksoplazmie. Najbardziej istotne są badania wykrywające poziom przeciwciał IgG i IgM. Przeciwciała IgG przeciw toksoplazmie świadczą o kontakcie w przeszłości z pasożytem. Przeciwciała IgM świadczą o aktualnym zakażeniu. Wynik badania powinien zawierać konkretne miano wraz z jednostką ( zazwyczaj j.m./ml) oraz wartość progową badania. Jak interpretować wynik? Przyjęte zostało, że miano przeciwciał IgG wynoszące 0-4 j.m./ml oznacza wynik ujemny, 4-8 j.m./ml wynik wątpliwy 8- 300 j.m./ml wynik dodatni. Wyniki badania przeciwciał IgM często podawane są w jednostkach AU/ml. 0-6 AU/ml – wynik negatywny, 6-10 AU/ml wynik wątpliwy, powyżej 10 AU/ml wynik dodatni. Wartości te mogą się nieco zmieniać w zależności od tego, w jakich jednostkach przedstawiony jest wynik.
- Wynik IgG(+) IgM(+) świadczy o zarażeniu i niebezpieczeństwa dla dziecka w przypadku planowania ciąży. Niezbędne jest wtedy podjęcie odpowiedniego leczenia.
- IgG(+) IgM(-) kobieta przechodziła zakażenie w przeszłość, jest odporna na nowe zakażenie, ale jeśli miano IgG jest znacznie podwyższone badanie trzeba powtórzyć po 3 tyg.
- IgG(-) IgM(-) kobieta nigdy nie miała kontaktu z pasożytem. Nie ma też na niego odporności, więc powinna uważać, żeby nie zarazić się podczas ciąży.
- IgG(-) IgM(+) wynik jest nieswoisty, więc za 3 tyg. trzeba będzie powtórzyć badanie. Zawsze należy konsultować otrzymane wyniki z lekarzem.
Do postawienia odpowiedniej diagnozy mogą również posłużyć preparaty wykonane ze specjalnie pobranych materiałów (mogą posłużyć do tego: płyn mózgowo-rdzeniowy, wody płodowe czy węzły chłonne).
Diagnostyka toksoplazmozy wrodzonej u noworodków opiera się na wykrywaniu pasożyta, jego DNA lub antygenów w płynach ustrojowych, łożysku lub krwi pępowinowej. Przeprowadzone są również badania serologiczne.W przypadku stwierdzenia zakażenia aktywnego u matki pierwotniakiem Toxoplasma gondii, należy wykonać badanie USG, w którym będziemy poszukiwać cech uszkodzenia płodu (zaburzenia wewnątrzmacicznego wzrostu płodu, wodogłowia, wodobrzusza, zwapnień śródczaszkowych) oraz wykonać amniopunkcję w celu wykrycia DNA T.gondii w płynie owodniowym. Zabieg amniopunkcji wykonujemy po 18. tygodniu ciąży.
Diagnostyka toksoplazmozy może wydawać się nieco skomplikowana, ze względu na znaczny udział badań serologicznych. Jednakże jest ona bardzo ważna, szczególnie dla kobiet planujących ciąże. Zakażenie toksoplazmą są szczególnie niebezpieczne dla ciężarnych, gdyż mogą doprowadzić do obumarcia płodu lub poważnych wad rozwojowych u dziecka. Dlatego warto wcześniej się przebadać i podjąć odpowiednią profilaktykę.
Polecamy: Czy toksoplazmoza nabyta może być groźna?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!