Jakie parametry są szczególnie istotne w badaniu ogólnym moczu?

Jakie parametry są szczególnie istotne w badaniu ogólnym moczu?
Analiza ogólna moczu to podstawowe badanie pozwalające na ocenę składu chemicznego oraz cech fizycznych tego produktu wydalania. Składa się na nią wiele parametrów, dzięki którym lekarz już na wstępie może jasno określić stan zdrowia pacjenta i zdiagnozować wiele chorób.
/ 29.10.2010 23:05
Jakie parametry są szczególnie istotne w badaniu ogólnym moczu?

Zalety badania

Badanie ogólne moczu jest tanią i szybką procedurą diagnostyczną. Najważniejszą jego cechą jest nieinwazyjność, co przekłada się na całkowite bezpieczeństwo dla pacjenta. Najczęściej wykonywane jest po uprzednim skierowaniu od lekarza rodzinnego oraz w większości przypadków w stanach nagłego zachorowania w SORach szpitalnych. Co ważne, każdy lekarz, niezależnie od specjalizacji powinien umieć zinterpretować wyniki tego badania i pokierować dalszym postępowaniem. Badanie ogólne moczu określa zarówno cechy fizyczne moczu jak i jego skład chemiczny.

Najważniejsze parametry

Barwa moczu

Prawidłową słomkową (jasnożółtą) barwę moczu zapewnia barwnik zwany urochromem. Już pierwszy rzut oka na zabarwienie moczu może dużo powiedzieć o stanie zdrowia chorego. Istnieje wiele chorób z charakterystycznym zabarwieniem moczu. Poniżej przedstawiono najczęstsze z nich:

  • żółty, pomarańczowy – spożycie witamin z grupy B, marchwi;
  • czerwony – sugeruje krwawienie w drogach moczowych lub uszkodzenie kłębuszków nerkowych. Czerwone zabarwienie moczu mogą wywołać niektóre leki oraz spożyte buraki;
  • przezroczysty, wodny – przewodnienie płynami, cukrzyca (niekontrolowana), niewydolność nerek, moczówka prosta;
  • brązowy, ciemny – odwodnienie, gorączka, żółtaczka, krwawienia z dróg moczowych;
  • zielony, niebieski – po lekach, w leczeniu zakażenia dróg moczowych błękitem metylenowym;
  • biały – ropne zakażenie bakteryjne lub grzybicze dróg moczowych.

Zobacz też: Jak przygotować się do badania moczu i jak go samodzielnie pobrać?

Przejrzystość

W prawidłowych warunkach mocz powinien być klarowny, przejrzysty lub co najwyżej lekko mętny. Zmętnienie wywołują sole krystaliczne – fosforany, moczany, szczawiany, mogących sugerować kamicę a także ropne zakażenia dróg moczowych. Ponadto śluz, niewielka ilość krwi czy nasienia może obniżyć przejrzystość moczu.

Ciężar właściwy

( norma = 1,016 - 1,022 kg/l)

Gęstość moczu jest odzwierciedleniem ilości wydalanych produktów przemiany materii – mocznika, jonów i wody.
wzrost tego parametru występuje w przypadku odwodnienia organizmu, gorączki, wymiotów, biegunki a także patologicznemu usuwaniu wraz z moczem białka, cukru czy leków.

Niski ciężar właściwy może wynikać z przewodnienia organizmu płynami a także z upośledzonej funkcji nerek, które nie są w stanie prawidłowo zagęścić moczu. Dzieje się tak w niewydolności nerek, podczas przyjmowania leków moczopędnych lub w moczówce prostej.

pH moczu

(norma= 5,5-6,5 – lekko kwaśne)

pH moczu odzwierciedla ilość wydalanych jonów wodorowych z moczem.

  • obojętne (pH ok. 7) – kamica nerkowa, zakażenia dróg moczowych
  • zasadowe (alkaliczne, wysokie pH) – dieta bogata w warzywa, długotrwałe wymioty, niewydolność nerek, bakteryjne zakażenia układu moczowego
  • kwaśne (niskie pH)- dieta bogata w białka (mięso), głodzenie, przedawkowanie leków przeciwbólowych (aspiryny) czy witaminy C, odwodnienie, długotrwała biegunka, nadużywanie alkoholu, źle kontrolowana cukrzyca

Parametry chemiczne moczu

W moczu zawartych jest szereg substancji chemicznych, których organizm pozbywa się na zewnątrz. Kiedy jednak cenne substancje, takie jak białko, cukier czy krew znajdą się w moczu, świadczy to o jakiejś patologii.

Prawidłowy mocz nie zawiera bądź zawiera jedynie w śladowych ilościach:

  • białko – max. 100mg/dobę
  • glukoza
  • ciała ketonowe
  • bilirubina
  • azotyny

Większe wartości tych substancji świadczą o wielu chorobach, często bardzo poważnych. Stany obecności białka i cukru w moczu zostały opisane w osobnych artykułach.

Urobilinogen

(norma 01-1,0 mg/dl)

W prawidłowym moczu stwierdza się jedynie niewielkie jego ilości. Urobilinogen jest barwnikiem powstającym po przekształceniu soli żółciowych wydzielanych przez wątrobę do jelita. Podwyższone stężenie tej substancji występuje w przypadku żółtaczki hemolitycznej, chorobach zapalnych wątroby (np. wirusowych), zatruciu toksynami, czy w marskości wątroby. W przypadku tych patologii dochodzi jednocześnie do pojawienia się bilirubiny w moczu.

Ciała ketonowe

Związki ketonowe (ketokwasy) powstają w organizmie w stanie kwasicy, wynikającej z niedotlenienia lub głodzenia. Najpierw pojawiają się we krwi, następnie zaś są filtrowane przez nerki i usuwane z moczem. Ich obecność zawsze świadczy o patologii, którą może być m.in. cukrzyca, długotrwałe głodzenie, gorączka, wymioty i biegunka lub ciężka niewydolność nerek. Oznaczanie ciał ketonowych wykonuje się u chorych na cukrzycę w celu monitorowania skuteczności ich leczenia.

Polecamy: Jak interpretować wynik badania osadu moczu?

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA